Trước khi quyết định mua đàn piano nào, phụ huynh cần phân biệt được sự khác nhau, phân tích được lợi ích và nhược điểm của từng loại.
Không chỉ riêng phụ huynh, bất kỳ ai khi bắt đầu học đàn đều lưỡng lự trong việc mua loại đàn nào phù hợp cho mình. Dù đó là một cậu học sinh muốn chơi các bản nhạc hay trên youtube mà mình yêu thích, hay một chị công nhân viên chức muốn học đàn piano nghiêm túc và một ông chú tìm đến một thú vui tiêu khiển sau những năm tháng chiến đấu trong thương trường.
Chọn mua một cây đàn phù hợp thật sự không đơn giản. Từ cân đối ngân sách, đến chất lượng và màu sắc của âm thanh, đến việc bảo trì cho nhạc cụ trong tương lai. Là một người chơi đàn, có con học đàn, và xây dựng phần mềm hỗ trợ tập đàn Tete.ai, tôi đã tổng hợp, so sánh và muốn chia sẻ đến tất cả các bạn những thông tin hữu ích sau để giúp các bạn quyết định mua đàn một cách hiệu quả hơn.
Đàn Acoustic – Đàn Cơ
Khi nhắc đến đàn piano cơ thì 100% chúng ta sẽ nghĩ đến những cây đàn to, được đặt ở những nơi sang trọng như lâu đài, nhà hát lớn cổ kính, một nghệ sỹ mặc âu phục ngồi chơi đàn với đôi bàn tay điêu luyện.
Cây đàn cơ có các búa gõ và các sợi dây thép được bao bọc bởi một lớp vỏ bằng gỗ cao cấp. Các phím đàn bằng gỗ kết nối với các búa gõ. Khi tác động lực vào phím đàn, búa đàn động và gõ vào dây đàn. Tuỳ vào tốc độ và lực mà người chơi truyền tải lên phím đàn, búa đàn sẽ tạo ra các lực nhất định làm rung chuyển dây đàn để tạo ra âm thanh.
Có hai loại đàn cơ là đàn đại dương cầm (Grand Piano) và đàn piano đứng (Upright Piano). Đàn đại dương cầm có khung và dây được trải trên một mặt phẳng nằm ngang, thân đàn dài hơn nên sẽ cần một không gian rộng để đặt đàn. Với loại đàn này, trọng lực sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc chuyển các phím đàn trở về trạng thái tỉnh.
Với đàn piano Upright với cấu trúc dạng đứng, tiết kiệm không gian đáng kể sẽ phù hợp với đại đa số nhà ở và chung cư có không gian khiêm tốn, và vì thế cũng là loại đàn dương cầm thông dụng nhất trên toàn thế giới. Khác với đàn Grand, một hệ thống lò xo, co giãn được sử dụng để đưa phím đàn trở về trạng thái tỉnh, dẫn để tình trạng hao mòn nhanh hơn.
Độ bất hài hoà trong âm thanh (inharmonicity) là một yếu tố khác dùng để phân biệt đàn piano grand và piano upright. Đàn grand vì có dây đàn dài hơn sẽ tạo ra âm thanh chắc và chính xác hơn so với đàn upright do có dây đàn ngắn hơn hẳn. Tuy vậy, không nên vội xem thường các cây đàn upright vì ngoài yếu tốt quan trọng trên, chất lượng của thiết bị trong bộ máy âm thanh của đàn và độ tinh xảo trong sản xuất cũng góp phần không nhỏ để tạo ra các âm thanh chất lượng cho đàn upright.
Đàn Piano điện tử
Đàn piano điện tử là một phiên bản chuyển thể, hiện đại hơn của đàn piano cơ. Chúng tạo ra các âm thanh điện tử. Khi bạn nhấn một phím đàn, âm thanh chất lượng cao (đã được thu chuyên nghiệp từ một cây đàn cơ) sẽ được phát ra thông qua hệ thống loa đàn.
Có 3 loại đàn piano điện tử: đạn điện tử piano di động, đàn upright và đàn grand. các loại đàn này chỉ khác nhau về hình dáng, còn cơ chế phát âm thanh là giống nhau. Tuy nhiên, đàn grand piano điện tử thường sẽ có hệ thống âm thanh cao cấp và trải nghiệm bàn phím tốt hơn. Cũng như đàn piano cơ upright, đàn piano upright điện tử khá được ưa chuộng vì độ thẩm mỹ lần tiết kiệm không gian của nó. Mặc dù kích thước của đàn điện tử và cơ không khác nhau, cân nặng của đàn điện tử thường nhẹ hơn rất nhiều. Loại đàn điện tử di động thường được bán kèm với giá đỡ di động và chất liệu nhựa tổng hợp.
Đàn Piano điện tử giả cơ là một sự kết hợp mới mà các nhà sản xuất đang hướng tới cho tập khách hàng vừa muốn trải nghiệm cảm giác chơi đàn cơ cùng với các công nghệ tiên tiến của một cây đàn điện tử mang lại như đa dạng âm thanh, metronome tích hợp và các bản nhạc thu âm sẵn trong đàn.
Nên mua đàn Piano Cơ hay Piano Điện Tử?
Khi đã rõ hơn về cách vận hành của hai loại piano trên, chúng ta có thể bắt đầu so sánh.
Âm Thanh
Âm thanh là yếu tố quan trọng nhất trong việc mua cây đàn. Bạn không thể nghe âm thanh của đàn qua video mà quyết định mua đàn đó hay không. Bạn cần phải đến tận nơi và trải nghiệm trực tiếp trên các cây đàn mà mình đã chọn (sau khi xem nhiều review và lời giới thiệu trên mạng).
Đàn cơ hiển nhiên sẽ tạo ra chất lượng âm thanh tốt hơn vì cơ chế tạo âm thanh từ bộ máy búa gõ và dây đàn. Bộ máy âm thanh mộc mạc này tạo ra âm thanh ấm và rõ ràng hơn mà khó có cây đàn điện tử nào có thể tạo ra được. Bởi lẽ, âm thanh được phát ra từ một tập tin âm thanh điện tử không thể tinh tế dao động theo độ tiếp xúc lực của ngón tay của bạn lên phím đàn như trên đàn cơ được. Nhưng chắc chắn rằng, đàn điện tử cao cấp vẫn sẽ mang lại trải nghiệm tốt hơn so với một cây đàn cơ kém chất lượng. Hãy lưu ý điều đó nhé!
Luôn nhớ rằng: “Đến tận nơi, xem tận mắt, nghe thật rõ, trước khi mua!”
Bảo Trì
Một cây đàn cơ sẽ yêu cầu sự chăm chút của chủ nhân hơn từ bảo quản gỗ đàn, cái chạm của búa gõ lên dây đàn và căng chỉnh dây đàn tiêu chuẩn. Vì vậy, bạn cần thật sự quan tâm và xem cây đàn piano cơ như một món bảo vật vô giá.
- Tuning. Căng chỉnh âm thanh đàn. Cần được thực hiện 1 đến 2 lần mỗi năm.
- Bảo quản đàn. Gỗ và các miếng nỉ trên búa đàn sẽ rất dễ bị hư hỏng nếu bị shock nhiệt hoặc thay đổi độ ẩm trong không khí quá đột ngột.
Việc bảo trì đàn chắc chắn chỉ có các chuyên gia mới làm được và chi phí dao động từ 300 – 1 triệu đồng tuỳ mức độ sử dụng và tình trạng cây đàn tại thời điểm bảo trì.
Tính phong phú, tiện dụng và linh động
Nếu đàn piano điện tử nhận điểm trừ trong âm thanh, thì các tính năng giải trí, hiện đại khác sẽ bù lại cho chúng. Những tính năng độc đáo này thật sự làm nhiều phụ huynh lẫn người học phải cân nhắc:
- Âm thanh phong phú: Đàn piano điện tử có thể giả lập nhiều âm thanh khác nhau từ tiếng kèn saxophone cho đến hợp xướng (choir). Bạn có thể chọn lựa nhiều loại âm thanh và phối chúng với nhau để tạo thêm phần thích thú khi chơi một bản nhạc nào đó.
- Tính năng thu âm: Đàn piano điện tử có các cổng kết nối giữa đàn vào máy tính hoặc ứng dụng điện thoại để thu âm và lưu trữ, đặc biệt hữu ích cho các nhà soạn viết nhạc hoặc muốn tinh chỉnh các bản thu cho thêm phần độc đáo.
- Tăng giảm âm lượng là tính năng chỉ có ở đàn điện tử, cùng với cổng kết nối tai nghe, người chơi đàn có thể luyện tập mà không làm phiền hàng xóm xung quanh.
- Tính di động: đàn piano điện tử có tính di động cao, chỉ cần đeo lên vai là có thể mang đi bất cứ đâu.
Cảm giác trên phím đàn
Cảm giác (Touch and feel) chơi đàn piano điện tử và đàn cơ thật sự khác nhau. Lý do chính là độ nặng của phím đàn. Người chơi vận dụng nội lực từ trong cơ thể, di chuyển đến ngón tay và tác động một lực lên phím đàn để tạo ra không chỉ âm thanh mà còn sắc thắc và màu sắc của bản nhạc. Mặc dù đàn piano điện tử không ngừng nghiên cứu để tạo ra một cảm giác chơi đàn điện tử gần giống nhất với đàn cơ như phím gỗ có độ nặng tương tự, búa gõ vào mạch điện… tất cả vẫn không thể thay thế cảm giác khi chơi đàn cơ được. Đó cũng là lý do nhiều nghệ sỹ dương cầm luôn khuyến khích người học đàn tiếp cận một cây đàn piano cơ tốt ngay từ đầu.
Chuyển động của ngón tay định hình âm sắc của tiếng đàn, học viên có thể tạo ra nhiều màu sắc âm thanh khác nhau trên cùng một phím đàn. Đơn giản hơn, người chơi có thể thổ lộ được cảm xúc buồn, vui, giận dữ, hào hứng chỉ cần gõ một phím đàn. Trên đàn piano điện tử sắc thái của âm thanh có một giới hạn nhất định do các âm thanh là được thu lạ.
Giá Thành
Với khả năng giúp nghệ sỹ làm chủ được âm sắc, thể hiện một cách phong phú và chi tiết cảm xúc của mình thông qua tiếng đàn, đàn Piano cơ chắc chắn sẽ cao giá hơn hẳn đàn piano điện tử khi xét trong một phân khúc xác định nào đó.
Ở Việt Nam, Giá một cây đàn cơ Upright dao động từ 30 triệu đến 100 triệu trong phân khúc đàn dùng được cho đến trung cấp. Đàn piano điện tử tương tự nhưng giá thường rẻ hơn 15-30 triệu trong cùng phân khúc.
Lưu ý, khoảng giá trên dành cho các loại đàn đã qua sử dụng, điều kiện sử dụng còn tốt từ các hãng có tên tuổi như Yamaha, Kawai, Roland.
Pedals
Đi cùng với đàn cơ là bộ 3 pedal (bàn đạp piano) với các chức năng chuyên biệt:
- Soft pedal – Una Corda pedal – bàn đạp giảm âm (ngoài cùng bên trái) giúp cho tiếng đàn nghe nhẹ và mỏng hơn (và cũng nhỏ hơn). Khi đạp soft pedal, toàn bộ hệ thống phím đàn chuyển dịch sang một bên, khiến cho búa đàn chỉ còn gõ vào 2 sợi dây thay vì cùng lúc 3 sợi như lúc không đàn.
- Sostenuto pedal – bàn đạp hãm âm (chính giữa) giúp kéo dài đúng những nốt được đánh ngay khi người chơi đạp và giữ nó.
- Sustain pedal – damper pedal – bàn đạp duy trì (ngoài cùng bên phải) khi sustain pedal được đạp và giữ, dây đàn tiếp tục rung cho đén khi bạn nhả bàn đạp hoặc âm thanh nhỏ dần
Với đàn piano điện, bàn đạp duy trì thường được đi kèm và sử dụng nhiều nhất, đối với các đàn piano di động thì không có bàn đạp này mà thường sẽ có một phụ kiện riêng đi kèm theo.
Bảng tóm tắt sau sẽ giúp bạn chọn lựa đàn phù hợp.
| Đàn Cơ – Acoustic Piano | Đàn Piano Điện Tử | |
| Chất lượng âm thanh (so sánh trong cùng phân khúc, chất lượng) | Âm thanh ấm và tự nhiên hơn, giúp người chơi tự do biểu đạt sắc thái của bản nhạc hoặc phong cách chơi của chính mình. | Âm thanh được giả lập, không còn độ tự nhiên thuần khiết (mặc dù được thu âm từ đàn cơ). Giới hạn trong việc thể hiện bản nhạc. |
| Tuning | Cần phải căn chỉnh đàn 1 – 2 lần trong năm | Không phải căn chỉnh đàn định kỳ (nhưng nên vệ sinh máy móc) |
| Bảo quản | Cần được đặt trong một không gian có độ ẩm và nhiệt độ phù hợp | Đặt đâu cũng được |
| Giá thành | Giá cao | Giá phải chăng |
| Bán lại | Bán được giá khi nhượng lại | Dễ mất giá (như các thiết bị điện tử khác) |
| Độ cảm biến | Bộ máy đàn cho bạn toàn quyền kiểm soát khả năng biểu đạt bản nhạc từ âm sắc đến sắc thái | Độ nhạy và tinh tế của các cảm biến trên đàn piano kém hơn , dẫn đến khả năng mất kiểm soát trong việc biểu đạt bản nhạc |
| Pedals | Có 2 – 3 bàn đạp bao gồm bàn đạp duy trì | Tuỳ đàn |
| Tính năng thêm | — | – âm thanh của nhạc cụ khác – tính năng thu âm – điều khiển âm lượng |
| Tính di động | Rất nặng, cần 3,4 người để di chuyển | Nhẹ hơn và dễ dàng di chuyển. |
| Không gian | Cần không gian đủ rộng | Không tốn diện tích |
| Nguồn điện | không cần nguồn điện | cần nguồn điện |